Monday, February 13, 2006

Φιλοκαλούμεν μετ’ ευτελείας

Στο σχολείο που πήγα από Νηπιαγωγείο μέχρι Τρίτη Λυκείου, τη φράση αυτή την είδα γραμμένη πολλές φορές.
Αναρτημένη στους τοίχους άλλοτε γραμμένη με καλλιγραφικά γράμματα πάνω σε χρωματιστό χαρτόνι, άλλοτε από γράμματα κομμένα σε κανσόν, άλλοτε προβεβλημένη από κάποιο προτζέκτορ, άλλοτε διαβασμένη, μεταφρασμένη, η φράση αυτή πάντα έπαιζε. Συνήθως περιτριγυριζόταν από φωτογραφίες. Θυμάμαι μερικές από αυτές : Ένα παράθυρο από αυτά που εγώ λέω «νοικοκυραίων ανθρώπων» με καλοσιδερωμένο κατάλευκο κουρτινάκι με κοφτό κέντημα. Ένα κλαδί αμυγδαλιάς ανθισμένο. Ένα ωραία στρογγυλό σιδερένιο τραπεζάκι με ένα ελληνικό καφέ κι ένα ποτήρι νερό στο δίσκο. Δεν ξέρω τι καταλάβαινα από αυτές τις εικόνες. Όμως τις θυμάμαι.



Η γιαγιά μου η Θεοδότη, μητέρα της μητέρας μου, στον Πόρο, ήταν ένας άνθρωπος που βασανιζόταν από μια ιδεοληψία για την τάξη και την συμμετρία. Το σίδερό της, ήταν τέλειο. Τα αμυγδαλωτά, οι κουραμπιέδες, τα μελομακάρονά της, τα τσουρέκια της τα ψωμιά της, ήταν όλα πάντα ίδιου μεγέθους, άψογου σχήματος. Τα ψωμιά, ειδικά τα γιορτινά, καλοκεντημένα, στολισμένα με αμύγδαλα και καρύδια και κεντίδια από ζύμη. Πάντα γυαλιστερά. Τα ρούχα που έραβε, ήταν από την ανάποδη τόσο ωραία όσο κι απ’ την καλή. Παντού καρικωμένα, καλοστριφωμένα. Τα κεντήματα και τα πλεκτά της με το βελονάκι, αψεγάδιαστα, κατάλευκα και σιδερωμένα στην εντέλεια. Όλα της, ήταν πολύ όμορφα. Κι εγώ, φορούσα τα πιο ωραία πλεκτά γιακαδάκια στο σχολείο. Οι άλλες μαμάδες ζητούσαν από τη μαμά μου το σχέδιο, και εκείνη απαντούσε, δεν το έπλεξα εγώ, η μητέρα μου. Ο παππούς μου, που τα τελευταία χρόνια της ζωής του δεν έβγαινε από το σπίτι, φορούσε πάντα παντελόνι με φρεσκοσιδερωμένη τσάκιση, «στάσου να το πατήσω μια στιγμή» και φρέσκο καθαρό πουκάμισο, ατσαλάκωτο σαν καινούργιο. Τα παπούτσια του τα γυάλιζε η γιαγιά κάθε μέρα και ο παππούς ήταν πολύ όμορφος.
Η γιαγιά ήταν τελειομανής. Όλα της ήταν τέλεια.



Όταν άρχισα να καταλαβαίνω τον Flaubert, αντελήφθην, ότι δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Το γραπτό του έπρεπε απλώς να είναι τέλειο. Η ομορφιά, υπήρχε γι αυτόν στην τελειότητα. Αργότερα ανακάλυψα τον Wilde και διαπίστωσα ότι ο αισθητισμός είναι παντρεμένος με την φιλοκαλία. Μ’ ένα Χατζιδακικό τρόπο, η ποιότητα ενέχει την ομορφιά, η ομορφιά την απλότητα και η απλότητα την ποιότητα. Η ευτέλεια, στην φράση των αρχαίων, προσδιορίζει φυσικά την απλότητα. Την λιτότητα. Και η φιλοκαλία την προυποθέτει.



Αργότερα κατάλαβα ότι οι άνθρωποι δεν αγαπούν τους αισθητιστές. Ίσως γιατί αυτοί τους ξεβολεύουν. Ίσως γιατί η εποχή που ζούμε διακατέχεται από μια μαρκετίστικη αισθητική, μια μαζικοποιημένη ομορφιά, η οποία ανάλογα με το φαίνεσθαι του καθενός καθορίζει το αισθητικό του πρότυπο. Έτσι η απλότητα έγινε “Less is more”. Η λιτότητα συνάντησε την επιτήδευση. Η φιλοκαλία εξοστρακίστηκε από το λεξικό και όσοι αγαπάμε τη μορφή, γίναμε «εστέτ».



Οι φίλοι μου με έχουν ακούσει συχνά να λέω, ότι θεωρώ την ομορφιά ύψιστη πολιτική αξία. Νομίζω ότι η ουσιαστική της επιδίωξη και η σφυρηλάτηση της ψυχής σ’ αυτήν, η παιδεία της ομορφιάς, σφυρηλατεί πολίτες. Πολίτες που δεν ανέχονται την ασχήμια. Σε καμμία έκφραση της ζωής. Αυτοί βέβαια οι πολίτες είναι κακοί καταναλωτές. Κι έτσι η δύναμη της οικονομίας δεν θα επιτρέψει ποτέ στην φιλοκαλία ν’ ανθίσει. Μπορούμε όμως να της δώσουμε μια ευκαιρία στην ψυχή μας.



Η αιτία για την οποία δεν μ’ αρέσει ο εορτασμός του Αγ. Βαλεντίνου ως Ημέρας των Ερωτευμένων, είναι όλη αυτή η νάυλον συνομωσία χαρτοπολών, ανθοπολών και ζαχαροπλαστών, να προσβάλλουν την αισθητική μου. Δεν αντέχω άλλο τα λούτρινα αρκουδάκια με κόκκινους φιόγκους. Τις κόκκινες καρδιές με λευκή νάυλον δαντελίτσα φρίλι γύρω-γύρω. Δεν μπορώ άλλο να βλέπω τον έρωτα να ταυτίζεται με ψεύτικης ομορφιάς γυναίκες και άντρες. Δεν μπορώ να φαντάζομαι όλους αυτούς τους ανθρώπους που θεωρούν υποχρέωσή τους να βγουν να «γιορτάσουν» μια μέρα που ακόμα και το σουβλατζίδικο της γειτονιάς έχει ταμπλ ντ’ οτ (τρομάρα του) και να τους σερβίρουν απελπισμένοι σερβιτόροι καταϊδρωμένοι και κατακουρασμένοι. Δεν αντέχω αυτό το κιτς των εορτασμών γενικότερα, αλλά η συγκεκριμένη γιορτή προσβάλλει την αισθητική μου ανεπανόρθωτα. Εκεί και μόνο εκεί αποδώστε την anti- Valentine στάση μου.

Τι σας προτείνω? Να ανακηρύξετε την συγκεκριμένη μέρα σε ημέρα φιλοκαλίας και να θυμηθείτε την ομορφιά. Αν βρείτε φίλους να μαζέψετε, μαζέψτε τους. Και κάντε ένα πάρτυ με κεντρικό θέμα την ομορφιά. Και την ποιότητα. Διαβάστε ποίηση, φωναχτά. Ακούστε το ρυθμό των ποιητικών φράσεων. Είτε με τους φίλους, είτε με τους συντρόφους σας, είτε μόνοι σας. Η ομορφιά, δεν θέλει πολλούς. Θέλει εσάς να την αναζητήσετε και να την αναγνωρίσετε. Ακούστε Χατζιδάκι. Απολαύστε τους στίχους του Γκάτσου, έναν-έναν. Απομονώστε τους και σκεφτείτε τους. Απολαύστε αν θέλετε ένα πολύ καλό κρασί ή ένα πολύ καλό ουίσκι αλλά αυτή τη μέρα, της ομορφιάς, δεν είναι ανάγκη να μαγειρέψετε. Αν θέλετε οπωσδήποτε να το κάνετε, διαλέξτε πολύ καλά υλικά και πολύ απλές συνταγές. Στολίστε πολύ όμορφα τα πιάτα. Είναι η μοναδική κληρονομιά της νουβελ κιουιζιν. Αξιοποιήστε την φιλοκαλώντας.
Μια άλλη ιδέα είναι να κάνετε ένα μπουφέ γλυκών με σαμπάνια. Φτιάξτε δυο – τρία γλυκά υψηλής ποιότητας και μοιραστείτε τα με τους φίλους σας στην υγειά της ομορφιάς. Κι αν θέλετε να κάνετε οπωσδήποτε ένα ολίσθημα στην παρακμή, ακολουθείστε αυτή τη συνταγή. Ανήκει σ’ αυτό που εγώ λέω «αμαρτίες ποιότητας».


Decadence noire

Θα χρειαστείτε :

3 κούπες αλεύρι για όλες τις χρήσεις
1 ½ κ.γ. baking powder
¾ κ.γ. αλάτι
350 γρ. μαύρη σοκολάτα
1 ½ κούπα βούτυρο κομμένο σε μικρά κομματάκια
1 κούπα πολύ δυνατό καφέ φίλτρου
1 1/3 κούπας μαύρο ρούμι
2 ¼ κούπας ζάχαρη
3 μεγάλα αυγά ελαφρα χτυπημένα
1 ½ κ.γ. εκχύλισμα βανίλιας
βούτυρο για το βουτύρωμα της φόρμας
κακάο για να πασπαλίσετε τη φόρμα.

Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 150 βαθμούς.
Βουτυρώνουμε μια φόρμα που να χωράει 12 κούπες περιεχόμενο (3 λίτρα). Βουτυρώνουμε πολύ προσεκτικά ιδιαίτερα αν η φόρμα έχει πολλά σκαλίσματα. Κοσκινίζουμε τη σκόνη του κακάο σε όλη την επιφάνεια της φόρμας. Αναποδογυρίζουμε τη φόρμα και τινάζουμε όσο κακάο δεν έχει κολλήσει στο βούτυρο.

Σ’ ένα μπωλ, κοσκινίζουμε το αλεύρι, το baking powder και το αλάτι. Σε μεγάλο μεταλλικό μπωλ, λιώνουμε σε πολύ χαμηλή φωτιά σε μπαιν μαρί τη σοκολάτα μαζί με το βούτυρο, ανακατεύοντας ώσπου να λιώσει τελείως και να ομογενοποιηθεί το μείγμα. Κατεβάζουμε τη σοκολάτα από τη φωτιά και της προσθέτουμε ανακατεύοντας το ρούμι, τον καφέ και τη ζάχαρη.
Με ηλεκτρικό μίξερ χτυπάμε το μείγμα της σοκολάτας, προσθέτοντας λίγο-λίγο το αλεύρι και μετά τα ελαφρώς χτυπημένα αυγά και τέλος τη βανίλια ώσπου το μείγμα να ομογενοποιηθεί πλήρως. Αδειάζουμε το μείγμα στη φόρμα και την τοποθετούμε στη μέση του φούρνου.

Ψήνουμε για περίπου 1 ώρα και πενήντα λεπτά. Μετά την μιάμιση ώρα, ελέγχουμε με ένα σουβλάκι αν το κέηκ έχει ψηθεί. Το σουβλάκι πρέπει να βγαίνει με μικρά ψιχουλάκια κολλημένα επάνω του (ούτε τελείως καθαρό ούτε με ζύμη κολλημένη). Ανάλογα με το φούρνο, ίσως πάρει αρκετά λιγότερη ή αρκετά περισσότερη ώρα να ψηθεί σωστά. Λάβετε υπόψη σας ότι το μείγμα είναι πάρα πολύ υδαρές (μην τρομάξετε), η φόρμα πολύ μεγάλη και η θερμοκρασία σχετικά χαμηλούτσικη.

Όταν βγάλετε το κέηκ από το φούρνο, αφήστε τη φόρμα να κρυώσει ακουμπισμένη σε μία σχάρα τελείως. Θα χρειαστεί πολλές ώρες, ίσως και όλη τη νύχτα, εκτός αν το βγάλετε στο μπαλκόνι. Όταν είναι τελείως μα τελείως κρύο, αναποδογυρίστε το στη σχάρα για να το στολίσετε.

Ταιριάζει να το πασπαλίσει κανείς με άχνη. Μπορείτε όμως να το στολίστε και με ένα γλάσσο από κλασσική ganache (μισή κρέμα - μισή σοκολάτα). Αν δεν θέλετε να βάλετε γλάσσο, κλείστε το σε κουτί που να κλείνει αεροστεγώς ως τη στιγμή που θα το σερβίρετε και, σε κάθε περίπτωση, φυλάξτε το στο ψυγείο. Βγάλτε το από το ψυγείο 1 ώρα πριν το κόψετε.

Ελπίζω να την απολαύσετε. Και είτε συμφωνείτε είτε διαφωνείτε με τον εορτασμό της Ημέρας των Ερωτευμένων, σας εύχομαι έτσι κι αλλιώς, να ερωτευτείτε την ομορφιά και η μέρα αυτή να σημάνει για σας την αναζήτηση της φιλοκαλίας.
Να είστε ευτυχισμένοι.

16 comments:

aeipote said...

Ωραία τα γράφετε! Η ομορφιά θα έπρεπε πραγματικά να είναι πολιτιστικό αγαθό [παρά, θαρρώ, πολιτική αξία] αλλά μήπως μιλάμε για παντεσπάνι στους πεινασμένους; Συμφωνώ με την αντιμετώπιση της "γιορτής του Αγίου Βαλεντίνου". Έχω πάντα την αίσθηση ότι την "γιορτή" αυτή μας την "φορέσανε"!

Καλό απόγευμα!

Magica de Spell said...

Θα σας πω τι εννοώ, όταν λέω "πολιτική αξία". Εχω την αίσθηση οτι η λέξη αγαθό, μας απομακρύνει υπό μία έννοιααπό το όποιο αγαθό, εν προκειμένω την ομορφιά. Εχει την έννοια του "άνωθεν προσφερομένου", του ξένου, του άπιαστου, που αν μας το δώσουν το έχουμε και μπορεί να είναι και απρόσιτο για μας.

Νομίζω όμως πως την ομορφιά, όπως και τις άλλες πολιτικές αξίες (όπως τις καταλαβαίνω) τη δικαιοσύνη, την ισότητα, την ελευθερία, δεν την έχουμε ως "χορηγία" αλλά έχει την δυνατότητα ο άνθρωπος να τις παράξει. και αυτή ακριβώς η παραγωγή τους είναι που νομιμοποιεί και την ανθρώπινη ύπαρξη. Αν νομίζω για παράδειγμα πως η ελευθερία είναι κάτι που μου προσφέρεται, τότε δεν είμαι ελεύθερος. Αν αντιθέτως την διεκδικήσω, την παράξω, την κατακτήσω εντός μου, τότε χρίζομαι αυτοδίκαια ελεύθερος.
Ομοίως και η ομορφιά είναι κάτι που δεν το συναντώ μόνο στα πολιτιστικά αγαθά, όπως πολύ σωστά λέτε, αλλά μπορώ και να την παράξω. Στη δουλειά, στη ζωή στην ψυχή μου. Και σ' αυτήν την παραγωγή, η ομορφιά - πολιτιστικό αγαθό, είναι αναμφισβήτητα χρήσιμο εργαλείο. Όμως και η φιλοκαλούντες παππούδες μας με τα "κουρτινάκια νυκοκυραίων ανθρώπων" παρήγαν ομορφιά, χωρίς κατ' ανάγκη να έχουν διαβάσει Byron. Μόνο παρατηρώντας την φύση.

Σας ευχαριστώ ειλικρινά γιατην παρέμβαση.

Magica de Spell said...

Συγγνώμη για τα ορθογραφικά, μ' έπιασε η λαχτάρα να γράψω τις σκέψεις μου και βιάστηκα.

Mirandolina said...

Η συνταγή μου θύμισε μπράουνιζ. έτσι κι αλλοιώς χαίρομαι που επιστρέψατε κεφάτη.

Magica de Spell said...

Mirandolina μου, πάντα με ρωτάτε, σας ευχαριστώ. Είμαι πολύ καλά, αλλά πνίγομαι στη δουλειά κι από αύριο, όλο και περισσότερο.

Δεν είναι brownies. Είναι ένα bundt cake μόνο που είναι πολύ υγρό μέσα και λίγο fudgy. Η υφή του είναι πυκνή και λίγο λασπώδης. Ότι πρέπει για αμαρτίες :-)

Ελπίζω κι εσείς να είστε καλά.

Τζων Μπόης said...

βρε είσαι εστέτ, το ξέρεις ;

Αχαχαχαχα...

σε γλυκοφιλώ!

Magica de Spell said...

Μου επιτρέπεις να σε διορθώσω?
"Εστέτ νάρκισσος του κερατά!"

Κι εγώ σε φιλώ!

Τζων Μπόης said...

εεεε άντε να μου χαθείς...χτυπιέμαι στο γραφείο από τα γέλια...

ειλικρινά, να ΄ναι πάντως καλά γιατί τότε «έγραψε», αυτό οφείλω να το ομολογήσω!!!

Αθήναιος said...

Εγώ πάντως αγαπώ μια εστέτ που μου κάνει τα μυαλά φλαμπέ. :-)

Πολύ ωραίο το κείμενο σας. Να πω ότι είναι το καλυτερότερο που έχω διαβάσει από σας κ μάλιστα για κάτι που δεν σας αρέσει;!!!

Magica de Spell said...

Αθήναιε, σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Οφείλω όμως να διευκρινήσω, πως η αφορμή για το κείμενο δεν ήταν η σημερινή μέρα.

Η αφορμή ήταν... το καλοστρωμένο τραπέζι. Σκεφτόμουν πόσο ωραίο είναι να τρως σ' ένα ωραία στρωμένο τραπέζι ακόμα και πίτσα. Σκεφτόμουν πόσο η φιλοκαλία επηρεάζει κάθε στιγμή της ζωής μας και πως τελικά ο αισθητισμός γίνεται τρόπος ζωής. Την έχουμε κάνει νομίζω αυτή τη συζήτηση.

M. said...

"...πόσο η φιλοκαλία επηρεάζει κάθε στιγμή της ζωής μας και πως τελικά ο αισθητισμός γίνεται τρόπος ζωής".

Κι έτσι, όταν ο αισθητισμός γίνεται τρόπος ζωής, στοιχείο της καθημερινότητάς, δεν υπάρχει περίπτωση να υποπέσεις στο σφάλμα της κόκκινης νάυλον καρδιάς με τη λευκή δαντελίτσα. Ή στην πλαστική χαρά της ημέρας. Ίδια με εκείνη του Santa Clauss πριν μερικές βδομάδες.

Και το καλοστρωμένο τραπέζι δεν το χαίρεσαι μόνο όταν έχεις ξένους.

Και βρίσκεις τρόπο να γιορτάσεις, όποιον κι αν θέλεις να θυμάσαι: Άγιο Βαλεντίνο, Άγιο ή απλό Υάκινθο, Έρωτα (αλήθεια, χωρίς τον Άγιο Βαλεντίνο θα τον είχαμε ποτέ ανακαλύψει τον 20χρονο άγιο με την ευθεία σύνδεση στον άκρως ερωτικό συνονόματό του για να το παίζουμε κουλτουριάρηδες γκόμενοι/ες?). Αλλά γιατί να πρέπει να διαλέξει κανείς? Μάλλον όλοι μαζί γιορτάζουν απόψε, γύρω από ένα καλοστρωμένο τραπέζι ;-)

aeipote said...

Οφείλω να ομολογήσω ότι δεν κατάφερα να παρακολουθήσω την σκέψη σας. Πως είναι δυνατόν μια λέξη [αγαθό] να μας απομακρύνει από αυτό που ακριβώς προσδιορίζει; Και πως συνδέονται, ιστορικά, εννοιολογικά, ουσιαστικά το «αγαθό» και το «άνωθεν προσφερόμενο» ώστε οι έννοιες τους να συμπίπτουν;

Παρόμοιες απορίες μου δημιούργησε όλο σχεδόν το κείμενο σας αλλά το ζητούμενο δεν είναι να εκφραστούν οι απορίες και οι σκέψεις που μου δημιουργήθηκαν. Είτε ως πολιτική αξία είτε ως πολιτιστικό αγαθό η ομορφιά υπάρχει. Η χαρά είναι ακριβώς το να μπορείς να την βρεις, να την αισθανθείς και να το απολαύσεις.

Εκείνο που εγώ έχω παρατηρήσει στον εαυτό μου είναι ότι όσο μεγαλώνω τόσο περισσότερο την εκτιμώ.

Καλή σας ημέρα!

peftasteri said...

Εγώ πάλι πιστεύω πως η ομορφιά πηγάζει από τα μέσα μας...

discolata said...

ακόμα ξερογλείφομαι μικρή μου γλυκιά εστέτ απο τη συνταγή σου...

και μπορεί την ομορφιά ενίοτε να μη τη βλέπεις γύρω σου, ωστόσο εύκολα την αγγίζεις. όπως τώρα, με το κείμενό σου.

φιλί, καλημέρα

Λαμπρούκος said...

Είσαι υπέροχα ανερμάτιστη, και απολαυστικά γευστική.

Ελπίζω το αυτό να ισχύει και τα Decadence noire γλυκίσματα σου.

Unknown said...

The louis vuitton marries modest capacity and functionality. Firstly, louis handbags is made from endurable Monogram Canvas and not-so-easy-to-stain micro fiber lining. It is sized at 15.7" x 9.4" x 3.3", an ideal capacity to hold all your daily necessities yet not to appear tumid. Secondly, I would like to illustrate its functionality. Monogram Cruise has one inside flat pocket and one phone pocket at your convenience, and all the pockets as well as the bag itself are secured by zipper closure.